داعش
پیشینه داعش
ریشه اصلی شکل گیری گروه هایی مانند داعش را با یستی در تحولات دهه آخر قرن بیستم در افغانستان دانست. زیرا با روی کار آمدن رژیم طالبان در افغانستان ،این رژیم از القاعده حمایت کرد و القاعده توانست پایگاه های متعددی را در سراسرافغانستان دایر کند. با سقوط طالبان در سال 2001 میلادی ،تداوم فرماندهی شبکه های زنجیره ای القاعده در بیش از 60 کشور جهان حفظ شد به دنبال حمله امریکا به عراق ،ابومصعب الزرقاوی،از رهبران القاعده،با شعار مبارزه با صلیبی های اشغالگر وارد عراق شد و این گونه،شاخه القاعده در عراق موسوم به القاعده در سرزمین رافدین تشکیل شد.القاعده از آنجا که در عراق با اشغالگران مبارزه می کرد،با استقبال جوانان عراقی مواجه شد وقتی از کشورهای دیگر نیز بسیاری راهی عراق شدند . این اتفاق موجب شد که زرقاوی به قدرتی در عراق تبدیل شود. اما القاعده در عراق علاوه بر حمله بر اشغالگران ،با تمسک به تکفیر ،حکومت جدید عراق و شهروندان بی گناه و به ویژه شیعیان را نیز مورد حملات خود قرداد .عملیات های القاعده در عراق ادامه داشت تا اینکه با سرپیجی زرقاوی از دستورات بن لادن وی د ر سال1386 توسط آمریکایی ها کشته شد. با کشته شدن زرقاوی ، گروه های جهادی وابسته به القاعده زیر چتر سازمانی به نام “دولت اسلامی عراق ” به رهبری ابو عمر البغدادی گرد آمدند. پس از کشته شدن ابوعمر،ابوبکرالبغداد ی به رهبری دولت اسلامی عراق رسید. با خروج آمریکایی ها از عراق و نیز حملات ارتش عراق و عشایر ،این گروه دچار افول شد تا اینکه با شروع بحران سوریه جان تازه ای گرفت . البغدادی با گسترش فعالیت های خود از سوریه ، سازمان خود را به"دولت اسلامی عراق و شام” که مخفف آن “داعش” است تغییر نام داد. به کار بردن نام شام به جای سوریه که منطقه ای به گسترش سوریه،اردن،لبنان، صهیونیستی و فلسطین و بخش هایی از غرب عراق و صحرای سینا را شامل می شود ، ریشه های فکری این سازمان نمایان می شود . به عبارت د یگر رهبران داعش با بر گزیدن این نام، آرمان بازگشت به دوران اقتدار خلافت اموی را به عنوان آرمان این سازمان در سر می پرورانند.
مبانی فکری داعش
داعش از لحاظ فکری در درون مبانی فکری جریان سلفی در دوران معاصر تعریف می شود. اصطلاح سلفی در دوران معاصر به معنای قر ائتی خاص از اسلام است ضمن نقد نحله های مختلف فلسفی کلامی و فقهی اسلامی وتاکید بروجود انحراف ها و بد عت ها و نگرش های سنتی به اسلام خو.استاربازگشت به سیر ه سلف به عنوان اسلام ناب بود ه و خو د را منادی بازگشت به شیوه سلف می داند . این جریان توسط افرادی هم چون ابن تیمیه و ابن قیم و محمدابن عبدالوهاب شکل گرفت. و منظور آنها از بازگشت به معنای بازگشت به قرائت خاص آنها از اندیشه های حنبلی و اهل سنت است که شکلی افراطی و حجتی در مواردی مخالف با آموزه های اصل احمدبن حنبل و بزرگان اهل حدیث می باشد. برخی از ویژ گی های فکری و شخصیتی ابن تیمیمه که او را در مقابل اسلام سنتی قرار می دهد عبارتند از : وی احادیث پیامبر (ص) درباره فضایل المیر المومنین (ع) واهل بیت (ع) را بد عت و حرام می دانست. با منطق فلسفه و عرفان و کلام به شدت مخالف بود. فیلسوفانی هم چون فارابی وابن سینا را دچار انحراف عقیدتی می دانست. عارفان و صو فیانی چون ابن عرب و صدر الدین قونوی و عفیف را کافرمی خواند به همین دلیل با شیعه و معتزله شدیدا دشمنی می کرد و عقاید اشاعره را نیزنادرست می دانست و با تفسیر و تاویل آیات شدیدا مخالف بود و می گفت باید به ظاهر اکتفا کرد. محمد بن عبد الوهاب با احیا مجدد این این عقاید در چند قرن بعد تلاش کرد تا قرائتی خاص از اسلام ارائه دهدکه منجر به ان شد که ایشان عقاید بسیاریاز مسلمانان را نادرست و آنجا را مشرک و یا کافر بداند. به همین دلیل می توان ایدئولوژی آن را نوعی ایدئولوژی تکفیری نامید. مهمترین ویژگی های این گروه عبارتند از:
1- توحید و نوعی تفسیر از آن : در حالی که همه مسلمانا ن به اصل توحید معتقدند اما این گروه با تفسیر ظاهرگرایانه از برخی آیات قران، دیدگاه خاصی به توحید داشته و بر آن اساس بسیاری ازاعمال مسلمانان هم چون زیارت قبور، توسل بر اولیاء وپیامبران و یا شفاعت و گنبد سازی را اعمال مغایر توحید می دانند و اقدام کننده بر این امور را به کفریا شرک نسبت می دهند اما به گفته بسیاری از فقهای سنی آنها تفسیر نابجا و غیرواقعی از آیات دارند و برخی از احکام را در خصوص بت ها و کافران آمده به موارد دیگر تعمیم داده .در حالی که قیاس باطل است.
2- بدعت :علی رغم اینکه همه مسلمانان با بدعت در دین مخالفندآن را مردود می دانند اما این جریان باز در مورد بدعت با تعمیم نابجا و مصادیق خارج از عقل و شرع و بسیاری از عقاید یا اعمال دیگر مسلمانان را بدعت می نامند در حالیکه به گفته ی مخالفان ،اصل بر مباح بودن آن است مانند توسل،جشن میلاد،
3- تکفیر مخالفان فکری:آنها بر این اساس ،بسیاری از مسلمانان را که با عقیده ی آنان هم رای نیستند،،تکفیر می کننددر حالی به اعتقاد اکثر مسلمانان کفر زمانی حاصل می شود که انسان با زبان از دین بیزاری بجوید یا آگاهانه انکار احکام دین کرده و کفر را بر ایمان ترجیح دهد.
4- جهاد علیه شرک:این جریان فکری با استفاده از عقاید مصموم خود و با کمک قدرت آل سعود به بهانه ی از بین بردن بت ها ،تمثال و تصاویر دست به تخریب مساجد،حسینیه ها و قبورامامان و امامزاده ها کردند.