شب یلدا هویت ملی ایرانیان
دکتر علی معین فر

جشن شب یلدا یکی از زیباترین و پسندیده ترین آیینهای باستانی در فرهنگ کهن ایران است که اسطوره و داستانهای مختلفی در دل خود نهفته دارد.

یلدا به زبان سریانی به معنای میلاد است که اشاره به زایش خورشید و شکست اهریمن دارد.یلدا شب دوستی و مهربانی،شب باهم بودن،حافظ خوانی و شب نشینی و شبچرانی است.

یلدا قدمتی چندهزارساله دارد که طی گذرسالها هنوز شعله این آیین ملی و باستانی خاموش نشده است.

انواع میوه ها نظیرهندوانه،آجیل و شیرینی درکنار تفال به دیوان حافظ،از دیرباز زینت بخش سفره های شب یلدای ایرانیان بوده و هست و همدلی و همنشینی اعضای خانواده و خویشاوندان نیز پای ثابت این جشن بوده است.

درایران کهن،جشن شب یلدا با جشن ظهور میترا (خورشید) مطابقت می کند و به اعتقاد مهرپرستان ، یلدا نمادی برای دوری جستن از بدی ها و زشتیهای ابلیس است .

: شب یلدا طولانی ترین و اولین شب آغاز زمستان است که در این روز آفتاب از برج قوس طلوع می کند.

پس از شب تاریک و طولانی یلدا، روز اندک اندک بلندتر می شود که به اعتقاد ایرانیان ، این تاریکی و طولانی بودن منحوس است و از سوی دیگر این شب و سرمای سخت زمستان را نتیجه حمله “اهریمن تاریکی ” است .

بنابراین برای گریز از این نحوست و بازگشت خورشید، ایرانیان باستان آتش می افروختند و خوان می گستراندند و “میزد” (نذر شامل نان و گوشت و …) نثار می کردند که بقایای این سنتها هنوز در کرمان دیده می شود.

در شب یلدا عده ای به در خانه ها می آمدند و هیزم به خانواده ها می دادند و براین باور بودند که این هیزمها به شمش طلا تبدیل می شود.

ایرانیان کهن ، پایان برداشت محصول صیفی و آغاز فصل استراحت را در شب یلدا جشن می گرفتند.
همه قشرها و گروههایی که از فراورده های و محصولات کشاورزی بهره مند می شوند، در شگون و شادی کشاورزان شرکت می کنند.

جشن شب یلدا و یا شب چله بزرگ ، تا به امروز در تمامی سرزمین کهنسال ایران و در بین همه قشرها و خانواده ها برگزار می شود.

یلدا را می توان جشن و گردهمایی خانوادگی دانست آنگونه که در گذشته دور کرسی نشستن ، خوردن میوه ، آجیل و غذا خوردن تا نیمه شب و گرفتن فال حافظ از ویژگیهای شب یلدا به شمار می رفت .

هرچند که باگسترش فن آوری و پیشرفت علوم ، بسیاری از سنتهای دیرپای گذشته در میان هیاهوی ارتباطات نوین و صدا و تصویر ماهواره ها و دود ماشینها رو به فراموشی است اما به هر حال شب یلدا که همدوش نوروز پیام آور صلح و دوستی برای ایرانیان است را می توان از نمادهای ملی این سرزمین دانست که احیا آن دوستی ، محبت ، صفا، صمیمیت ، عشق و خاطره را به ارمغان می آورد.

@moeinpajuh