​ #سخن_هفته | مسجد، کانون تحول جامعه انقلابی

 نگاهی به مؤلفه‌ها و کارکردهای مسجد تراز انقلاب اسلامی

 مرکز حرکت نهضت اسلامی

🔹 از ابتدای شکل‌گیری هویت مسجد در اسلام و تاریخ اسلام، این مکان مقدس و پربرکت منشأ تحولات مهمی بوده است که نتایج و ثمرات گسترده آن مشهود است. در عصر کنونی نیز مساجد به‌عنوان مرکز اصلی مبارزه با رژیم طاغوتی، نقش ویژه‌ای در پیروزی انقلاب اسلامی داشتند. روحانیت و مردم در مساجد علاوه بر تحکیم معارف اسلامی، به تقویت مبانی و شیوه مبارزه سیاسی می‌پرداختند و شبکه مبارزان انقلابی، حول منبر و محراب شکل گرفته بود. «یکی از علل پیروزی این انقلاب مبارک در ایران اسلامی… این بود که مردم به مساجد اقبال پیدا کردند… و مسجد، مرکزی برای حرکت، آگاهی، نهضت و افشای اسرار زمامداران فاسد و خودفروخته رژیم طاغوت شد.» ۱۳۷۵/۱۰/۱۹ پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در ادامه نهضت نیز «مرکزِ تشکّل لازم بود، هسته‌ی مرکزی لازم بود؛ این هسته‌ی مرکزی را امام بلافاصله همان روز اوّل، حتّی قبل از اینکه اعلام پیروزی بشود، معیّن کردند: مساجد… بعد هم یک سازمان‌دهی عظیم مسجدی تشکیل شد.» ۱۳۹۵/۵/۳۱ در دوران دفاع مقدس هم محوریت با مساجد بود واقشار مختلف «از مساجد [به جبهه] اعزام شدند، پیکرهای مطهّر شهدا به مساجد برگشتند، در مساجد غالباً توجیه شدند.» ۱۳۹۸/۹/۶ نقش مساجد در طول سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در عرصه‌های گوناگون سازندگی، خدمت‌رسانی و تقویت اموراجتماعی، کمک‌های مؤمنانه، بصیرت‌افزایی سیاسی و کار فرهنگی و… تداوم چشم‌گیری داشته است. از این رو لازم است تا با نگاه به ظرفیت بالای مساجد که می‌توانند قطب فرهنگی و اجتماعی هر محله و منطقه در روستاها و شهرها باشند، اصول و مؤلفه‌های مسجد تراز اسلامی مورد توجه قرار گیرد.

 پایگاه همه‌ی کارهای نیک

🔹 در جامعه اسلامی، مسجد چه جایگاهی دارد و مساجد چگونه می‌توانند در جامعه به اصلاح امور اجتماعی و تقویت فرهنگ کمک کنند؟ برای پاسخ به این سؤال باید بدانیم که «روح مسجد، کالبد زندگی را پرنشاط و پرانگیزه میسازد. در هر جا سامان زندگی است، مسجد، مرکز و کانون اصلی است. در بنای شهر و روستا، در مدرسه و دانشگاه، در مراکز جمعیتی از بازارهای کسب و کار تا فرودگاهها و جاده‌ها و پایانه‌های سفری و تا آسایشگاهها و بیمارستانها و بوستانها و گردشگاهها، در همه و همه باید مسجد را همچون قطب و محور بنا نهاد.» ۱۳۹۰/۷/۱۹

🔹 مساجد متعلّق به تمامی اقشار یک جامعه اسلامی است و «همچنان‌که معروف شده در زبانها واقعاً پایگاه است. نه‌فقط پایگاه برای فلان مسئله‌ی اجتماعی، [بلکه‌] مسجد میتواند پایگاه همه‌ی کارهای نیک باشد.» ۱۳۹۵/۵/۳۱ اما باید توجه داشت که تمامی اموری که در مسجد انجام می‌گیرد بر مدار الهی باشد «اگر کار اجتماعی هم در اینجا انجام میگیرد… باز بر محور ذکر است.‌» ۱۳۹۵/۵/۳۱ بنابراین در اجتماع اسلامی نقطه‌ی عزیمت، عبارت است از مسجد و ایجاد این مرکز مهم از ابتکارات اسلام بوده است.

 پایگاه تعلیم و نشر معارف دینی

🔹 ماهیت «مسجد با معابد مسیحی و یهودی و بودایی و بعضی جاهای دیگر که ما دیده‌ایم یا شنیده‌ایم متفاوت است. در مسجد، پیغمبر اکرم نمیرفت فقط نماز بخواند و بیرون بیاید… شما در تاریخ اسلام مشاهده میکنید که مساجد، مرکزی برای تعلیم بود؛ می‌شنویم و در روایات میخوانیم که در مسجدالحرام یا مسجدالنّبی حلقه‌ی درس زید و عمرو و بکر از نحله‌های مختلف فکری و مذهبی وجود داشت؛ معنای این خیلی متفاوت است با کلیسیا یا با کنیسه‌ی یهودی که فقط میروند آنجا، یک عبادتی میکنند و بیرون می‌آیند.» ۱۳۹۵/۵/۳۱ و این شیوه نبوی(ص) که مسجد تنها جای نماز نیست بلکه پایگاهی جهت تعلیم و نشر معارف و علوم دینی است، وظیفه و کارکرد امروز مساجد را به خوبی نشان می‌دهد. «مساجد باید مَدرَسِ تفسیر و حدیث و منبرِ معارف اجتماعی و سیاسی و کانون موعظه و پرورش اخلاق باشد.» ۱۳۸۹/۷/۱۸ مسجد به عنوان محل اجتماع مؤمنان، نمی‌تواند نسبت به مسائل محیط پیرامون خود بی‌تفاوت باشد، بلکه ظرفیتی بی‌بدیل در دستگیری از محرومان، رسیدگی به احتیاجات اهالی و مرکزی برای صلح و رفق و مدارا است. «مسجد پایگاه انواع و اقسام فعّالیّتهای اجتماعی است… در جامعه‌ی اسلامی همه‌ی آحاد وظیفه دارند، مسئولیّت دارند، باید کار انجام بدهند؛ کار برای پیشرفت جامعه، کار برای امّت. بنابراین اینجا محلّ پمپاژ فکرها و پراکندن وظایف مختلف و کشاندن مردم به کارهای گوناگون است.» ۱۳۹۵/۵/۳۱

 ادامه دارد…